نقش ویتامین C در بلوغ تاسماهی
مشخصات ظاهری ويتاميـن C معمولا به شکل ترکيبـی بیرنـگ، کريسـتاله و محلـول در آب می باشد.
متابولیسم بدن بیشتر ماهيـان به شکلی است که توانایی ساخت ايـن ويتامين را ندارند، چون آنزيـم سنتز کننده ايـن ويتاميـن يعنـی آنزیم گولونواکسـيداز در اکثر ماهيـان وجـود نـدارد.
از بین ماهیان خاویاری تاسـماهی سـيبری Acipenser baerii) ) يكـی از گونه هـایی اسـت کـه فاقد آنزیم سنتز کننده ویتامین C میباشد.
- کارایی و فواید ویتامین C در ماهیان:
1- اسید آسکوربیک یا ويتاميـن C يكـی از پارمترهای ضروری در اکسيداسـيون و احياي سـلولی محسوب می گردد.
2- در نقل وانتقال هيدروژن با سيسـتم سـيتوکروم C برای ثابت ماندن ترکيب شـيميايی بافت غضروفی و اسـتخوانی الزامی می باشد.
3- ويتامين C در سنتز هورمونهای اسـتروئيدی تاثیر گذار است.
4- باعث افزایش مقاومـت بـدن در مقابـل عفونتهـا و مسـموميتها می گردد.
- عوامل موثر درمیزان نیازمندی اسید اسکوربیک
1- سـن ماهی
2- انـدازه ماهی
3- نـرخ رشـدماهی
4- شـرايط محیطی که ماهی در آن پرورش می یابد
5- فرايند غذا سـازی
- علائـم کمبـود ويتاميـن C در ماهی:
1- تغيير شـكل يافتن اسـكلت ماهی که از بیماریهای شایع در ماهیان خاویاری محسوب می گردد.
2- زياد شـدن تحدب انحنای سـتون فقرات که جزو بیماریهای قابل توجه متخصصین می باشد
3- غيرعـادی شـدن غضـروف نگهدارنده چشـم
4- ناهنجاری شـكلی در برانش ماهی
5- کوتاه شـدن سـرماهی
6- بیحالی از موارد قابل توجه می باشد
7- کاهش رشـد ماهی که در مسئله پرورش باعث کاهش سودآوری میگردد.
8- آب آوردگـی شـكم ماهی
9- اگزوفتالمـی تـوأم بـا خونريـزی
10- کم خونی و مرگ وميـر بالا می تواند از عوامل کمبود این ویتامین باشد
11- اشـباعيت بافتی اسـكوربيك اسـيد ممكن اسـت اثـر آلاينده هـای زيسـت محيطی را می تواند کاهش دهد.
نقش ویتامین C در بلوغ جنسی ماهی خاویاری:
ويتامين C در پيشـرفت روند بلوغ جنسـی نقـش بسزایی ایفا می کند و بـرای سـاخت کلاژن در بافتهـای پيونـدی از پارامترهای ضـروری محسوب می گردد.
نقش ویتامین C در تکامل لارو:
از تحقیقات مختلف گزارش شده است که وجود مقدار کافی ويتاميـن C در تخـم، قبـل از تخمريـزی بـرای تكامـل طبيعـی لاروهـای تازه هچ شـده فاکتور بسـيار حياتی محسوب می شود.
همچنین گزارش شده است که جيره هـای غذايـی که سطوح ويتاميـن C پایینی دارند اثـرات منفی در رسیدگی جنسی ماهیان داشته اند. وجود غلظتهـای بالايـی از ويتامين C، ويتامين E و برخی ويتامينهای گـروه B در بافت گناد ماهيان نشان دهنـده نقـش مهـم ايـن ويتامينهـا در روند توليدمثـل و کمبود این ویتامینها مانع تشکیل تخم باکیفیت و در پی آن راندمان تکثیر پایین و کاهش بازماندگی لارو ماهیان خاویاری می گردد.
به عنوان مثـال نيازهـای غذايـی مولديـن ماهـی قـزل الای رنگين کمـان بـه ويتاميـن در حـدود هشـت برابر بيشـتر از ماهيان نوجـوان باشـد
تغذيـه مولديـن نـر و مـاده تاسـماهی بـا جيره هـای حـاوی سـويا، ويتاميـن E و C بیانگر ضـرورت بکاربردن ايـن ترکيبـات در ارتقا عملكـرد رشـد و سيسـتم جنسـی دارد.
مقدار ویتامین C موجود در خوراک ماهی خاویاری:
ويتامين C در جيـره غذايـی ماهيـان خاويـاری اغلب به عنـوان مكمل ويتامينی در جیره بچه ماهی تا مولدین ضروری می باشد و معمولا میزان ترکیب این ویتامین در جیره رنجی بین 150 تا 1000 میکرو گرم در کیلوگرم می باشد که در بچه ماهی حدود 300 و پرواری حدود 150 و در مولدین حدودا 1000میکروگرم در کیلو گرم می باشد و به دلیل فرار بودن این ویتامین به روشهای تخصصی برای حفظ و انتقال بهتر این ویتامین به جیره اضافه میگردد.
مقدار مورد نیاز ويتاميـن C در ماهی:
غلظـت ويتاميـن C در بافتهـای مختلف بدن ماهيان بـه ميزان ويتامين جذب شـده ازجيـره غذایی مصرف شده بسـتگی دارد و گزارش شده است که ويتاميـن C مصرف و ذخيره شـده در بافتهـای مختلـف در زمـان مورد نيـاز توسـط ماهـی مصرف می گردد و همچنین بدن ماهـی را در مقابل بيماریهـای عفونـی مقاوم می کند.
اثـرات ديگر ويتامين C در رشـد دسـتگاه توليدمثـل ماهيان و نقش آنهـا در بقـاء و تكامـل لاروهـا و اهميـت اين ويتاميـن به عنوان يكی از عناصـر مؤثر در توليد رشـته های کلاژن در هنـگام تكامـل جنينی است.
همچنین از تحقیقات مختلف می توان چنین استنباط نمود که تغييـرات در مراحـل رسـيدگی جنسـی به واسـطه تغييـرات مسـاحت هسـته، مسـاحت تخمك و نسـبت قطر هسـته بـه قطـر تخمـك بدلیل استفاده تغذیه از ویتامینها وبخصوص ویتامین C سبب پيشـرفت در مراحل رسـيدگی جنسـی ماهیان تغذیه شده با این ترکیبات می گردد.
از طرفی طبق گزارشات اثـر مهـم ويتاميـن C در فرآينـد توليد اسـتروئيدهای جنسـی، ويتلوژنز و رشـد تخمـك در ماهيـان نیز تایید شده است.
نقش ویتامین C در اسپرم:
اثـر و نقـش ويتامينهـای E و C در محافظـت از اسـپرمها در طـی پديـده اسـپرماتوژنزيز2 نيـز به اثبات رسـيده اسـت. ايـن نقـش بـه دليـل اثـر ايـن ويتاميـن به عنـوان ترکيـب آنتی اکسـيدان در محافظـت از چربیهای غشـاء اسـپرمها از تخريـب و آسـيب در برابـر عوامل مضر نظيـر راديكالهای آزاد اسـت و به اين دليل آنهـا نقش فراوانی در مانـدگاری و توانايـی حرکت اسـپرم و ميزان بـاروری دارنـد.
اهمیت توجه به دوز ویتامین C در خوراک ماهیان خاویاری:
ویتامین C میتواند به دلیل ناپایداری، به سادگی در حرارت و پروسه ساخت و نگهداری خوراک و همچنین به دلیل محلول شدن در آب، مقدار آن در خوراک مصرف شده بسیار کمتر از مقدار لازم گردد و با توجه به موارد ذکر شده فوق نسبت به اهميـت وجود ويتاميـن C در جيره غذايـی مولدين ماهیان خاویاری پيشـنهاد میگـردد تا توجه ویژه ای به میزان ترکیب این ویتامین سودمند در فرمولاسـيون غذايـی مولديـن گردد.
